HISTORIA ZWIĄZKU

Na VIII Kongresie ZBoWiD, 31 marca – 1 kwietnia 1990 r., podjęto decyzję o zmianie nazwy organizacji na Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych. Określono, że członkiem zwyczajnym Związku może być obywatel polski, który jako żołnierz walczył o wolność Ojczyzny w polskich i sojuszniczych formacjach wojskowych, uczestniczył w ruchu oporu lub ze względów politycznych, narodowościowych bądź rasowych więziony był w obozie lub więzieniu.

W momencie powołania do życia ZKRPiBWP był potężną, półmilionową armią weteranów – żołnierzy wszystkich frontów i zbrojnej konspiracji, więźniów hitlerowskich obozów koncentracyjnych, działających w dziesięciu środowiskach mających własne Rady Krajowe:

  • Żołnierzy Wojska Polskiego,
  • Żołnierzy Września 1939 r.,
  • Żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie,
  • Żołnierzy Armii Krajowej,
  • Żołnierzy Armii Ludowej,
  • Żołnierzy Batalionów Chłopskich,
  • Synów Pułku,
  • Żołnierzy Polskich Oddziałów Samoobrony (Istriebitielnyje Bataliony),
  • Polaków b. Żołnierzy Armii Radzieckiej,
  • Więźniów Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych.

Na pierwszym plenarnym posiedzeniu władz naczelnych Związku na prezesa ZG wybrano gen. broni Józefa Kamińskiego. W swoim wystąpieniu prezes podkreślił, że Związek jest organizacją patriotyczną, pozapartyjną i pluralistyczną pod względem politycznym i światopoglądowym, apelował, aby Prezydium i Zarządy Wojewódzkie Związku udzielały pomocy w działalności środowiskowej dla krzewienia pamięci wspólnych walk i męczeństwa, podtrzymania koleżeństwa i różnych form samopomocy.
Związek odciął się od wypaczeń i błędów poprzednika. Uznał potrzebę rehabilitacji ofiar stalinowskich represji, godnego upamiętnienia losów żołnierzy AL, AK i BCh, zrównania uprawnień więźniów hitlerowskich obozów koncentracyjnych i stalinowskich łagrów.
Powstanie Związku zbiegło się w czasie z przemianami polityczno-społecznymi w Polsce. Organizacja nie cieszyła się jednak sympatią ówczesnych władz państwowych – przez wiele lat była utożsamiana ze ZBoWiD-em, mimo że jednoznacznie odcięła się od jego złych praktyk.
I Kongres ZKRPiBWP obradował 10-11 maja 1995 r. Stwierdzono na nim, że Związek jest jedyną organizacją zrzeszającą kombatantów wszystkich frontów II wojny światowej, różnych orientacji politycznych i rodzajów walk narodowowyzwoleńczych i hołdującą niezaprzeczalnej prawdzie o jednakowej cenie krwi przelanej o wolność, niepodległość i suwerenność ojczyzny.
II Kongres ZKRPiBWP odbył się w Warszawie, 25-26 maja 1999 r., pod hasłem „Zawsze Polsce Wierni”. III Kongres ZKRPiBWP obradował 23-24 lipca 2003 r. IV Kongres ZKRPiBWP odbył się 25-26 lipca 2007 r. W 2010 r. ZKRPiBWP został uhonorowany Medalem Polonia Mater Nostra Est (Polska Jest Naszą Matką) – polskim odznaczeniem niepaństwowym przyznawanym za specjalne zasługi dla narodu i państwa polskiego.
V Kongres ZKRPiBWP odbył się 27 lipca 2011 r., a VI Kongres ZKRPiBWP obradował 30 lipca 2015 r. Przyjęto na nim znowelizowany Statut Związku i powołano stałe Komisje problemowe: Historyczną, Odznaczeń i Mianowań, Socjalną i Opieki Zdrowotnej, Ekonomiczno-Finansową, Organizacyjną. VII Kongres ZKRPiBWP odbył się 30 maja 2019 r., a VIII Kongres 29-30 czerwca 2023 r.
W dotychczasowej historii ZKRPiBWP jego prezesami byli:
gen. broni Józef Kamiński (1990-1999)
gen. dyw. Wacław Szklarski (1999-2007)
płk inż. Henryk Strzelecki (2007-2014)
płk dr hab. Ryszard Sobierajski (2014-2018)
kmdr dypl. Henryk L. Kalinowski (2018-2020) por. Janusz Maksymowicz (2021-2023).
Na VIII Kongresie prezesem Zarządu Głównego został wybrany płk dr inż. Czesław Lewandowski.
Patriotyzm i upowszechnianie tradycji orężnych było i jest jednym z głównych kierunków pracy Związku. Służą temu spotkania z młodzieżą, organizowanie konkursów wiedzy historycznej, inicjowanie budowy pomników i tablic upamiętniających walkę żołnierza polskiego; udział kombatantów w uroczystościach rocznicowych pod Narwikiem, Lenino, Monte Cassino, na Wale Pomorskim i w Berlinie, na plażach Normandii i pod Arnhem.
Upływ czasu odbija się na wszystkich sferach pracy Związku. Spośród dziesięciu związkowych Środowisk część – w rozumieniu organizacyjnym – ograniczyła działalność, łącząc się, zwłaszcza na szczeblu gmin, powiatów, okręgów we wspólną jednostkę.
Oceniając jednak przeszłą, jak i obecną sytuację Związku należy podkreślić, że mimo wielu trudności i przeszkód Związek był i jest nadal zintegrowanym, żywotnym organizmem, zdolnym do wykonywania zadań statutowych, będąc jednocześnie ostoją tradycji i patriotyzmu.