EWINA

Tak liczne zgrupowanie partyzantów na tyłach wojsk niemieckich wzbudziło jednak uzasadniony niepokój, stąd decyzja Niemców o jego likwidacji. Te wiadomości szybko dotarły do dowództwa, które poczyniło przygotowania do odparcia ataku Niemców, zaminowano dukty leśne i drogi dojazdowe, wystawiono straże.
W  nocy z 11 na 12 września rejon wsi Ciężkowice i Ewina został otoczony przez ok. 6000 żandarmów, własowców oraz Korpus Kawalerii Kałmuckiej, wspieranych przez czołgi i artylerię. Do pierwszego starcia doszło w rejonie Ciężkowic, a następnie walka przeniosła się pod wieś Ewina. Oddziały Armii Ludowej wsparło kilkudziesięciu partyzantów BCh i członków Socjalistycznej Organizacji Bojowej oraz 15 skoczków spadochronowych z Polskiego Sztabu Partyzanckiego. Dowództwo nad całością objął mjr Bolesław Boruta „Hanicz”. Po początkowym zaskoczeniu, oddziały polskie stawiły zacięty opór. Nacierające oddziały niemieckie poniosły duże straty, wchodząc na pola minowe, większość z nich nie przejawiała chęci do walki na bliski dystans, ostrzał z moździerzy okazał się nieskuteczny, ponieważ partyzanci szybko zmieniali pozycje. Walka o różnym nasileniu trwała cały dzień. Nocą partyzanci wyszli z okrążenia i przeszli w rejon lasów w okolicy wsi Kruszyna w powiecie częstochowskim.
W walce poległo 12 partyzantów, a 11 zostało rannych. Straty nieprzyjaciela to ok. 100 zabitych i 200 rannych.

Dla upamiętnienia tych wydarzeń w miejscu bitwy, w 1964 r. odsłonięto strzelisty pomnik, pod którym odbywają się rocznicowe uroczystości. W bieżącym roku, 8 września obchodziliśmy 80. rocznicę walk. Na uroczystości zaprosiła Nowa Lewica w Radomiu z jej prezesem Arkadiuszem Ciachem na czele, a wydarzeniu patronował wicemarszałek Sejmu Włodzimierz Czarzasty. Obchody rozpoczęła polowa msza św., celebrowana przez kapelana środowisk kombatanckich ks. Stanisława Rospondka. Jego patriotyczne kazanie na pewno głęboko zapadło w serca słuchaczy.
Część oficjalna odbyła się pod pomnikiem, a przybyli na nią m.in.: reprezentujący  wicemarszałka Sejmu Włodzimierza Czarzastego poseł Tomasz Trela, wiceminister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Sebastian Gajewski, wiceminister Klimatu i Środowiska  Anita Sowińska, zastępca Szefa UdSKiOR Michał Syska, prezes Zarządu Głównego ZKRPiBWP płk Czesław Lewandowski i sekretarz generalna Elżbieta Sadzyńska, były poseł Artur Ostrowski, włodarze gmin z powiatu radomszczańskiego, przedstawiciele wojska, partii politycznych, stowarzyszeń, szkół oraz okoliczni mieszkańcy. Po odegraniu hymnu, zebranych powitał przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Obchodów Bitwy pod Ewiną Arkadiusz Ciach. List od Włodzimierza Czarzastego skierowany do członków Komitetu, ale także do wszystkich uczestników uroczystości odczytał Tomasz Trela. Zabierając głos, zastępca szefa UDSKiOR oświadczył, iż czuje się zaszczycony, będąc na tej uroczystości. Świadków wydarzeń sprzed 80. lat nie ma już z nami, ale to ważne abyśmy pamiętali, co uczynili walczący tutaj, by nasza ojczyzna była wolna. Dziękuję, że ta pamięć jest podtrzymywana.

Apel pamięci odczytał płk Marek Jedynak W przerwach pomiędzy wystąpieniami młodzi wykonawcy śpiewali partyzanckie i wojskowe piosenki. Była wśród nich towarzysząca nam od lat Ania Wieleńska, znana z telewizyjnego programu „Mali giganci”, finalistka „The Voice Kids” Kinga Kipigroch i najmłodszy Julian Łojek.
Odczytana została lista osób uhonorowanych odznaczeniami kombatanckimi „Za Zasługi dla ZKRPiBWP”, pamiątkowymi „Ewina 1944” i srebrnym krzyżem „Amor Patriae”. Wśród uhonorowanych odznaczeniem „Ewina 1944” znalazł się płk dr Czesław Lewandowski. Pod pomnikiem złożono liczne wiązanki kwiatów. Delegacji ZG ZKRPiBWP składającej kwiaty asystował gen. Drużyn Strzeleckich Bogdan Pokrowski.
Jubileuszowe uroczystości pod Ewiną uświetniły: ekspozycja eksponatów i pojazdów militarnych prezentowana przez grupy rekonstrukcji historycznych. Dużym zainteresowaniem cieszyła się strzelnica wojskowa. Odbył się zlot rowerzystów oraz motocyklistów z województw świętokrzyskiego, śląskiego oraz łódzkiego. Oprawę muzyczną uroczystości zapewnili, oprócz już wymienionych, Magda Mórawska-Smentek, absolwentka Bydgoskiej Akademii Muzycznej, Radomszczański Chór Seniorów „Romantica”, Przedborska Orkiestra Dęta, Zespół Stowarzyszenia Wsi Borowa i inne. Uroczystościom sprzyjała piękna, słoneczna pogoda.

Elżbieta Sadzyńska